Karikatüristlerin telif savaşı

Türkiye karikatür sanatında özgün çizimleriyle yaygın üne sahip üç karikatürist, eserlerinin izinsiz kullanımı nedeniyle açtıkları davalarla başları dertte. Erdil Yaşaroğlu, Selçuk Erdem ve Serkan Altuniğne, özellikle de sosyal medya üzerinden "Karikatürlerimiz üzerinden kazanç sağlayanlar kendi çıkarları doğrultusunda bize saldırıyor, aleyhimize kamuoyu oluşturmaya çalışıyorlar" dediler.

Karikatüristlerin telif savaşı

Yasa, bir sanatçının ürettiği eseri kullanmak için yaratıcısından izin almayı şart koşuyor. İzin vermek sanatçıya tanınan temel ve taşınamaz bir hak. İzin almak da kullanıcıya verilmiş bir yükümlülük. Ancak, ülkemizde ne yazık ki, sanat eserlerinin kullanımı konusunda oldukça hoyrat bir atmosfer hakim. Çok değil, daha en son yaşadığımız İzmir depreminin ardından, iki karikatüristin çizimin kupalara basıp bundan kazanç elde etmek isteyenleri hatırlayalım.

Şimdi, farklı bir durumda ama aynı sorunu yaşayan 3 karikatürist var. Ama, karikatüristler pes etmemişler, bir avukatlık bürosu ile anlaşıp, eserlerinin izinsiz kullanımını engellemek, tivari kullanımların ise, tazminat ödemesini sağlak üzere karekete geçmişler.

Kavga tam da burada başlıyor. Ticari kullanım olmasa dahi, izin alınması gerektiğini bilmeyen veya bilse de ciddiye almayan kesim karşılaştıkları yasal prosedüre şaşkınlıkla tepki veriyor. İzinsiz, başka birisinin arabasını almaya başvurmayacak, hatta hiçbir zaman akıllarına getirmeyecek kişiler karikatür kullanmak için izin almaları gerektiğini kabul edemiyorlar!

Bir süredir sosyal medyada eserlerini paylaştığı için herkese telif davası açtıkları iddia edilen ünlü karikatüristler Erdil Yaşaroğlu, Selçuk Erdem ve Serkan Altuniğne’den ortak açıklama geldi.

Açıklamanın tamamı şu şekilde: 

"Karikatür bizim hayatımız... Biz karikatüristler, son günlerde, haklı olduğumuz bir konuda suçlanmanın üzüntüsünü ve şaşkınlığını yaşıyoruz. Karikatürlerimiz üzerinden kazanç sağlayanlar kendi çıkarları doğrultusunda bize saldırıyor, aleyhimize kamuoyu oluşturmaya çalışıyorlar. Fakat, diğer sanat alanlarında olduğu gibi, telif haklarını bizler de sonuna kadar koruma çabasında ve emeğimizi savunma kararındayız. Sosyal medyada kişisel hesabında sevdiğin bir karikatürü paylaşıyorsan bil ki bunda bir sorun yok, aksine çok seviniriz. Sadece ve sadece izinsiz karikatür yayınlayan internet sitelerine dava açılıyor. 

Bu doğrultuda, kamuoyunu meşgul eden talihsiz bazı yorum ve haberleri de açıklığa kavuşturmak isteriz: Bize kızgın olan ve kırgınlık besleyen ticari amaç gütmediğini iddia eden onca siteye baktığımızda siteye ya reklam alıyor ya da kendi işini pazarlamak üzerine kurulmuş. Eğer kullanım için izin istense, bir değerlendirme yapabilirdik. Ama ne yazık ki site sahipleri bu hakkı bize tanımadılar. 

Bir de şöyle yorumlar var, "Bir e-posta atsaydınız kaldırırdık. Neden önceden uyarmadınız?" Yayınlanmış her derginin künyesinde zaten eserlerin izinsiz kullanılamayacağı uyarısı vardır. Yıllarca da izinsiz kullanımların yayıncılığa zarar verdiğini anlatmaya çalıştık ve uyarılarda bulunduk. Nasıl ki internet sitenizde film, şarkı ve romanı izinsiz paylaşmıyorsanız, karikatür paylaşmanız da doğru değil. Aslında bizim şöyle dememiz lazım: "Kullanım için bize bir e-posta atmış olsaydınız, belki izin verirdik" ki bize gelen birçok başvuruya da izin verdik.

Bir de hatasını kabul etmeyip kasıtlı olarak bilgi kirliliğine yol açanlar var. "Bir karikatür paylaştım, şu kadar para istediler, alt tarafı bir karikatür, o kadar para eder mi?" diye yorumlar görüyoruz. Fakat sitenin içeriğine bakılınca karikatürden galeri yapılmış, sayfaya reklam doldurulmuş. İşte biz tam da bu zihniyetle uğraşıyoruz. Biz her bir karikatürümüz için ne kadar uğraştığımız' ve emek verdiğimizi bildiğimizden çalışmalarımızı değerli görüyoruz. 

İhlaller izinsiz kullanımla da bitmiyor. Karikatürlerimizin balonlarını değiştiren de var, imzamızın üstüne kendi logosunu yerleştiren de. "Ben karikatürü çok sevdiğim için yapıyorum" deyip, binlerce eserimizi paylaşıp takipçi topladıktan sonra, hesabını başka şirketlere satanlar da var. Bir de bütün dergilerimizi ve kitaplarımızı pdf yapıp paylaşanları da unutmamak lazım. 

Bu bahsettiğimiz durumlar bizi hem çok üzüyor hem de zarar veriyor. Haklı olduğumuz bir konuda, onlarca yıllık emeğimizi sömüren ve sonra da kendini mağdur gösterip bize saldırmaya çalışanlara karşı mücadelemizde bize destek olmanızı diliyoruz . Şimdi müsaadenizle biz çizmeye dönüyoruz. 

Sevgilerimizle"