Bugün size Sabiha Sertel’den söz edeceğim. Benim yaşıtlarım, meslektaşlarım bilirler. Genç arkadaşlarımın arasında bilmeyenler çoktur. Kısaca, Sabiha Sertel’e edebiyatın “Anı - Anlatı - Günlük - Seyahatname, Araştırma - İnceleme, Deneme” kategorilerinde eserler yazmış ünlü bir yazar diyebiliriz. Ama bu niteliklerin üzerinde onun Türk basın tarihinde önemli bir yere sahip olduğunu belirtmemiz gerekir.

 

Sabiha Sertel, içinde yer aldığı “1910'lardan 1950'lere uzanan yoğun ve çalkantılı bir dönemi bir röportaj canlılığı ve bir roman akıcılığı” ile belgelendirilmişti. Başlı başına çağdaş basının temelini atanlardan biri olmuştu. Onun anılarında toplumcu bir kadının gerçek demokrasinin kurulması için verdiği uğraşılar yer aldı. Sosyal toplumsal aşamalar açısından ders niteliği taşıyordu.

 

Sabiha Sertel’in biyografisinden kısaca söz edeyim:

 

1895’te Selanik’te doğdu. 2 Eylül 1968’de Bakü’de kanser nedeniyle hayata gözlerini yumdu. İlk yazıları Meşveret, Yeni Felsefe gibi dergilerde yayınlandı. 1915'te İstanbul'da evlendiği gazeteci Zekeriya Sertel'le birlikte yayınladıkları Büyük Mecmua'da İstanbul'un işgaline karşı çıktılar.

 

Dergiye yazı yazan Halide Edip'in yardımıyla üniversite öğrenimine gittikleri Amerika'da New York Toplumsal Çalışmalar Okulu'nda toplumbilim okudu. Burada Kurtuluş Savaşı'na yardım için para toplayıp Ankara Kızılay Derneği'ne (Himaye-i Etfal) gönderdi. 1924'te yurda döndükten sonra eşiyle birlikte Resimli Ay dergisini yayınladılar. Eşinin, Cevat Şakir'in bir yazısı nedeniyle Sinop'a sürülmesinden sonra, dergiyi tek başına çıkardı ve ilk kadın gazeteci olarak Türk basın tarihine geçti.

 

1930'da dergi kapanınca 'İkizler', 'Cep Kitapları' gibi dizi kitaplar yayınladı, dünya edebiyatından çeviriler yaptı. August Bebel'den çevirdiği Kadın ve Sosyalizm kitabının, kadın hakları konusuna önemli katkısı olmuştu. 1934'ten sonra, Zekeriya Sertel'in çıkardığı Türkiye'nin ikinci önemli gazetesi Tan'da yazdı.

 

İkinci Dünya Savaşı yıllarında Nazi yanlısı basın, Turancılar ve gericilerle tartışmalara girdi. Savaştan sonra, demokrasi cephesinin dergisi olan Görüşler' i yayınladı. 4 Aralık 1945'te Tan basımevi kışkırtma sonucu yakılıp yıkıldı. Yargılanıp aklandıktan sonra baskı ve tehditler nedeniyle, eşi ve kızıyla birlikte yurdu terk etmek zorunda kaldı. İkinci Dünya Savaşı döneminde faşizme ve Nazizme karşı yürüttüğü amansız mücadelesi ve kalemiyle Türk basın tarihinin en önemli isimleri arasında oldu.

 

Değişik Avrupa ülkelerinde yaşadıktan sonra yerleştikleri Bakü’de Tevfik Fikret: İdeolojisi ve Felsefesi; İkinci Dünya Savaşı Tarihi; Roman Gibi adlı kitapları yazdı. “Cins bilinci”nin yanında “sınıf bilinci”ne de sahip olan Sabiha Sertel, “son” kitabında, Türkiye’de bir kadın olarak gazetecilik yapmaya çalışmanın, ifade özgürlüğünü savunmanın, günümüzde de görüldüğü gibi çok zor olduğunu gösteriyordu.

 

Sabiha Sertel’in kitapları arasında, 2. Dünya Savaşı Tarihi, Davamız ve Müdafaamız, Kadınlığa Dair, Roman Gibi, Roman Gibi Demokrasi Mücadelesinde Bir Kadın, İlericilik-Gericilik Kavgasında Tevfik Fikret sayılabilir.