Lafı uzatmadan, kitabın ortasından başlayalım.

Türk Lirası nasıl oluyor da, yabancı paralara karşı kendisini koruyamıyor?

Hem de bir pazar günü, bir anda yüzde 16 değer kaybetmesi için, sebeb ne olabilir?

Prensipte, insanın aklına ilk gelecek olan nedir?

Döviz arzında azalma olabilir, ya da talepte aşırı yükselme olmuştur!

Klasik; arz talep dengesi üzerine kurulu bir sistem olarak kapitalizmi anlatan ve anlayanlar için cevap budur.

Yani, başka bir anlatımla; piyasaya döviz veren Merkez Bankası’nın kaynakları tükenmiş veya döviz temin etmekte zorlanıyor olabilir. Bu durumda, piyasada döviz talebi karşılanamaz veya karşılanmasında güçlükler ortaya çıkar.

Ya da, örneğin Türkiye’de bulunan yabancı yatırımcılar hızla ellerindeki TL cinsinden varlıkları dövize çevirip ülkeyi terk etmek istiyordur...

Bildiğimiz kadarıyla ve iki günlük izlediklerimizle Merkez Bankası’nın döviz temin etme zorluğu yok!

Yabancı yatırımcıların ülkeyi terk etmek ve biran önce ellerindeki Türk Lirasını dövize çevirmek gibi bir eğilimi de yok!

Vatandaşların da döviz almak konusunda aşırı bir eğilimi yok!

Peki, hiçbiri gerçekleşmediği halde, döviz nasıl yükseldi?

Hem de, Pazar günü, yani bankalar kapalıyken ve üstelik de sokağa çıkma yasağı olduğu koşullarda nasıl oldu da, Dolar TL karşısında yüzde 16 değerlendi?

ÖZEL ŞİRKET BORÇLARI MI DOLARI YÜKSELTTİ?

Peki, son ihtimali de yazalım ve sorgulayalım:

Acaba, Türk şirketlerinin yurtdışı borçlanmalarından dolayı mı, aşırı döviz talebi oluşmuş durumda?

Merkez Bankası’nın Ocak 2021 verilerine göre, "kısa vadeli; yani 2021 yılı içerisinde ödenmesi gereken borç stokunun “Borçlu bazında değerlendirildiğinde, toplam stok içinde kamu sektörünün % 23,2, Merkez Bankası’nın % 12,0, özel sektörün ise % 64,8 oranında paya sahip olduğu gözlenmektedir."

Ayrıca, parasan.com sitesinde Nisan 2020’de yayınlanan bir tablodan öğreniyoruz ki, döviz cinsinden açık pozisyonu riskli diyebileceğimiz terk şirket THY’dir. Dolayısıyla, Türk şirketlerinin de döviz cinsinden ödeme yükümlülükleri nedeniyle, aşırı talep oluşmadığını anlıyoruz.

HSBC, yani küreselci mali sermayenin en büyük bankalarından birisi de, Eylül 2020’de hazırladığı raporda, yorumumu teyit etmiş.

Türk şirketlerinin kur hassasiyeti, borçluluk rasyoları ve temettü ödemelerine ilişkin bir analiz yapan HSBC, bunu bir raporla kamuoyuna açıklamış.

HSBC’nin analizine göre; “çoğu şirketin operasyonel anlamda dövize karşı nötr olduğu ve bundan dolayı döviz dalgalanmalarına karşı büyük ölçüde nötr olduğu belirtildi.”

PEKİ, O HALDE DOLAR NEDEN YÜKSELİYOR?

Dolar/TL 21 Mart Pazar saat 21:38’den itibaren yüzde 16,2’ye varan yükselişle 8,3880 Türk lirasına kadar yükseldi.

Ancak, TL’nin bu denli değer kaybetmesinin nedeni iç dinamikler değildi. Yani, ne Merkez Bankası’nın döviz varlığı, ne yurt içi veya yurt dışı aşırı döviz talebi, ne elindeki TL'yi dövize çevirip Türkiye’yi terk etmek isteyen tüzel/gerçek kişilerin aşırı talebi söz konusuydu!

Üstelik, görevden alınan Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal faizi beklentilerin üzerinde artırarak, yüzde 19’a çıkarmıştı!

Yani, uluslararası mali sermayeye dünyanın hiçbir yerinde kazanamayacakları bir faiz geliri sunmuştu!

OPERASYON TOKYO BORSASI’NDAN YAPILDI!

Eldeki bilgileri biraraya getirdiğimizde, Tokyo Borsası NIKKEI üzerinden TL’ye bir operasyon yapıldığı ortaya çıkıyor.

TL’den çıkmak isteyen “yatırımcı” fiyatın yükselmesine, yani Türk Lirası’nın değer kaybetmesine neden oluyor!

Küreselci uluslararası mali sermayenin sesi Bloomberg’e göre, "Asya’daki ilk işlemleri izleyen bir döviz işlemcisi, açılışla beraber TL’de ciddi satışlar geldiğini ve (Türk) kamu bankalarının TL destek vermek için yaptığı hamlelerin yetersiz kaldığını vurguladı."

Yine aynı haberde şu detay da önemli: “Japonya'nın Nikkei endeksinde yüzde 1'in üzerinde düşüş görüldü. Bu düşüşte, Japon bireysel yatırımcıların değer kazanacağı beklentisiyle TL’ye yaptıkları yatırımlarda kayba uğrayacakları yönündeki kaygıların etkili olduğu ifade ediliyor.”

Dikkat ediniz, Tokyo’dan yapılan satışlarla TL değer kaybederken, gündeme getirilen konu “güvensizlik”tir!

Yani, yabancı yatırımcının TL’den çıkmak istediği ve bunun nedeninin ise, güvensizlik olduğu sözümona ekonomi uzmanları tarafından medyada konuşuluyor!

Hangi durumda? Türk Lirası dünyada hiçbir yerde olmayan bir faiz geliri garanti ettiği durumda!

Şimdi, yeniden sorup, cevabı okura bırakalım:

TÜRK LİRASI NEDEN DEĞER KAYBETTİ?