Metin Uysal
BİLİM DAMLALARI ON
Yine önce kısa hatırlatma dizisini sıralayalım;
1772- yılında İtalyan hekim Liugi GALVANİ ilk defa tesadüfen ölü kurbağa bacağının elektrik ile hareket ettiğini keşfetti.Bunun üzerine de elektriğin biyolojik kökenli olacağını düşünür (hem doğru hem de yanlış sayılabilecek görüş)
1799- yılında Galvanini’nin arkadaşı olan Alessndra VOLTA arkadaşından aldığı bilgi ile ilk defa kendi adı ile anılacak Volta pilini icat eder.Bu icat tarihsel önemdedir.
1800- yılında pilin çalışmasını yayınlar ve yaygınlaşması başlar aslında bir sene önce metallerin elektrik ilettiğini bulmuştur.
1834- yılında DAVY ‘nin asistanı olan MİCHAEL FARADAY elektrolizin teorisini (matematik nilgisi zayıftı bu kişi için ayrı yazı yazılacak)buldu bu dünyanın en önemli icadı sayılabilir
1869- Dimitri MENDELYEV bilinen elementler için nir periyodik cetvel hazırlar va alkali metalleri tanımlar.
Konumuz biraz karışık neresinden başlayıp biteceği yazana göre değişecek niteliktedir bu nedenle kafa karşılığı İÇİN şimdiden özür…
1800 yılında ilk Volta pili icadı sanılanın ötesinde öneme sahiptir insanlık ilk defa elektriği depamış olmaktadır evet elektrik doğada çok şekilde bulunmakta idi mesela yıldırımlar çakıyor şimşekler parlıyordu ve bunlar aslında devasa elektrik birikimi ve boşalmasıdır.
Hatta Galvani ‘ninde anladığı gibi canlılarda elektrik sinir yolu ile beyine iletilmekte ve beyinde bir reaksiyona sebep olmaktadır.Günümüzde herhangi bir beynin çalışırken yaptığı yıldırım ve şimşeklerinin (mecazen elbette) yarattığı elektrik alanın ölçümü yapılabilmektedir.
Konumuzla ilgili olarak,VOLTA pili icadı sayesinde artık “elektroliz” yapılabiliyordu bunun fiili anlamı doğada milyonlarca olan bileşikler artık birbirinden ayrılarak onu oluşturan elementleri anlaşılabilecekti mesela su ; hidrojen ve oksijenin bir reaksiyon sonucunda (reaksiyonu sağlayacak kadar yüksek ısı) birleşerek suyu oluşturuyordu ancak bu iki element asla birbirinden ayrılmıyordu (ısıtılırsa du buharı oluyor ama elementlerine ayrılmıyordu ) oysa elektrik bu iki elementi farklı iki kutupta birikmesini sağlıyordu (bunu sebebi de yine elektriğin özelliği ile ilgilidir )
Bu işi ilk başaranda DAVY oldu.Bu sayede yeni elementler keşfetti (mağnezyum,kalsiyum,borcum,stransiyum) fakat aynı zamanda bu işleri bir gösteri sanatı gibi de kullanmıştır.Ancak elektroliz yolu ile ticari olarak da iş görüleceği anlaşılmış olmaya başlamıştır.1799 yılında çalıştığı hastanede aynı yöntemler ile bulduğu Azot oksit gazı) nı hasta üzerinde tatbik ederek hastanın acısını unutturmayı başardı bu gaza güldürücü gaz denir bu başarısı onu önce Londra kraliyet cemiyetine üye yapmasını sağladı sonra ise Başkan oldu.(1803 yılında)
1817 yılında ise madenciler ve temsilcileri kendisine baş vurarak “grizu “ patlaması İÇİN çare bulmasını istediler bu gaz patlaması özellikle kömür madeni ocaklarında yüzlerce kişinin feci şekilde ölmesine neden oluyordu.DAVY bugün DAVY lambası bilinen tel kafesi yaptı ve platin kullandı.Platini katalitik olarak kullandı.Bu sayede çevrede az biriken metan gazı derhal yanarak mavi alev çıkarıyor ve madencilerde alarm veriyordu.Ayrıca bu gazın parlaması için gereken sıcaklık 500 derece ve üstü idi ayrıca ortsmda metal oranı kritik seviyeye çıkmaması için havalandırma sistemleri yapıldı ayrıca daha önceleri madencilerin kullandığı yüksek ısı yayan lambalar terk edildi bu sayede binlerce kişinin hayatı kurtuldu.Bu durum da halk nezdinde DAVY nin tanınmışlığı arttı.