TREN GELDİ MURMANA'YA DAYANDI

Murmana Ağıtı’nın Hikayesi

Sivas Divriği’nin Çamşıh yöresi köylerinden Gürpınar (Çamoağa) Köyü’nden Bayram Şahin 1946 yılında kağnı arabasıyla Divriği’ye buğdayını satmaya ve erzak almaya gider.

Divriği yolu üzerinde bulunan Murmana (Kayacık) Köyü karşısındaki tren yolu ile kesişen hemzemin geçidine vardığında Bayram Şahin arabanın üzerinde uyur ve öküzler tren yoluna düşerek trenin geldiği yöne doğru tren yolunda ilerlemeye başlar. O esnada tünelden çıkan tren, hızla gelir ve hepsini parçalar. Bayram Şahin’i öldürür, öküzleri telef eder.

O zamanki şartlarda cenazeyi köye götüremezler, orada toprağa sırlarlar. Başucuna bir taş dikerler. Cürek yönüne ve Divriği’ye gidip gelen araçlar mezarın yanından geçerken sürücüler ve yolcular bu elim olayı hatırlar, üzülürler.

Divriği Çamşıhı’nın Çamoağa (Gürpınar) köyünde Mıllagiller’den Bayram Şahin köyde rençperlik yapardı. Eşine “Gidibi” veya “Agide” derlerdi. Asıl adı Yeter Ana’ydı.

Bayram ve Yeter Şahin Ailesi’nin üç çocuğu olur.

Satı isimli kızları 15 yaşlarındayken Bayram Şahin hayattayken hakka yürüdü.

1946 yılında öksüz kalan Navruz isimli kızı, Mamoağa (Mamağan) köyünden İbrahim Çetin’le evli, beş çocuk annesiydi. 31 Mayıs 2010 yılında o da hakka yürüdü.

1946 da Bayram Şahin’in ölümünden sonra küçük yaşta yetim kalan evlatlarından Hacı Hüseyin Şahin, Pamukpınar Öğretmen okulunu kazanıp, bitirir. Pırıl pırıl bir Cumhuriyet öğretmeni olarak binlerce gencimizi eğitir.

Hacı Hüseyin öğretmen ve kız kardeşi Navruz Çetin “Babamızın mezarı demir madeni hafriyatı altında kaybolmasın” diyerek babalarının kemiklerini kendi köylerine Gürpınar Köyü Mezarlığına nakledeler.

Bayram Şahin’in kızı Navruz’dan torunu olan Esef Çetin taşıma işini şöyle nakletti. “Hacı Hüseyin dayımlarla cenazeyi topraktan çıkarmak için babam dayım ve annem “izin belgesi” müracaatı yaptı. Tabuta koyup kendi aracımızla köye getirip, mezarlığa sırladık. Cesette kemikler belden ikiye ayrılmıştı” dedi.

Ozanların yurdu Çamşıhı’dan Ozan Battal Karababa bu olayı unutturmamak için aşağıdaki ağıtı yakar. “Murmana Ağıtı” olarak tanınan bu ağıt yakındaki Murmana Köyü’ne ait olarak bilinir. Ağıtın aslı Çamşıhı Ağıtıdır. Çamşıhı Gürpınar (Çamoağa ) köyünden Bayram Şahin’e Battal Karababa tarafından yakılmış bir ağıttır.

Battal Karababa’nın yaktığı bu ağıtı Çamşık yöresinden ve Şair Yazar Av. İsmail Metin’in kayıtlarından derleyen Cumhuriyet Üniversitesi’nden Dr. Doğan Kaya'nın yazdığı Çamşık Hüseyin Abdal Yayınlarından çıkan Çamşık Ozanları kitabında şiirin başlığını “Yaranarım” olarak kaydetmiş, ölen kişinin ismini Bayram Hoca olarak, Bayram Hoca’nın ölüm yılını 1950 olarak kayda geçmiştir.

“Mıllagiller” sülalesinden olan Bayram Şahin’e Bayram Hoca denmesinin nedeni, derin Alevi Bektaşi bilgisinden ve eğitici bir sıfata sahip olmasından geldiği sanılmaktadır.

TREN GELDİ MURMANA'YA DAYANDI

YANARIM (*)

Üç gün evvel tiren girdi düşüme

Düşümü söyledim kendi eşime

Ahırında bu iş geldi başıma

Hanem harap oldu ona yanarım

Tiren geldi Murmana’ya dayandı

Kemiklerim alkanlara boyandı

Tiren düdük çaldı bekçi uyandı

Hanem harap oldu ona yanarım

Hemi malım gitti hemi de canım

Bekçi yok mu senin dinin imanın

Çeksen kırmızıyı göstersen kanım

Hanem harap oldu ona yanarım

Karababa der ki derdim derindir

Rızkımızı veren Mevlâ kerimdir

Az yaşa çok yaşa sonu ölümdür

Hanem harap oldu ona yanarım

Battal Karababa

KARABABA (Battal) konusunda Cumhuriyet Üniversitesi Öğretim Görevlisi değerli yazar Dr. Doğan Kaya'nın ÇAMŞIK OZANLARI kitabı Çamşık Hüseyin Abdal Yayınları, 2012, Sivas. Sayfa 164'te şu biyografik bilgiyi vermektedir.

“Battal Karababa, Şahin Köyü’nde doğmuştur. Doğum

tarihi muhtemelen 1893’tür. 1954’te Şahin köyünde vefat etmiştir. Mezarı buradadır.

Çamşıhı yöresinde “Battal Ağa” olarak tanınmıştır. Babası Gazi Ağa, annesi Hacı Ağa’nın kız kardeşi İnci hanım’dır. Yedi çocuklu ailenin dördüncü çocuğudur. İki kere evlenmiştir. Eşlerinin adı Elif ve Şekire’dir. Bu evliliklerden Haco, Didar, Ali, Hasan, Zeynep, Cemal, Haydar, Mehmet Ali, Haşim, Hacı İbrahim adında on çocuğu olmuştur. Bunlardan Mehmet

Ali, Haşim ve Hacı İbrahim Karababa da saz çalıp şiir

söyleyebilen âşıklardır…”

Battal Karababa’nın torunu, Âşık Mehmet Ali Karababa’nın kızı Zeynep Karababa da THM sanatçısı programcılık ve sunuculuk yapmaktadır. Konu ile ilgili kendisiyle yaptığım telefon görüşmesinde “Tiren geldi Murmana’ya dayandı” eserinin dedesi Battal Karababa’nın eseri olduğunu söylemiştir.

Derlemeci’nin notu: Bu derlemenin ve ağıt hikâyesinin oluşmasında emeği geçen Bayram Şahin’in oğlu Hacı Hüseyin Şahin’in(**) eşi ve gelini Yeter Şahin başta olmak üzere, bu ağıt hakkında görüşlerine başvurduğum Bayram Şahin’in kız Navruz Ana’dan torunu olan, değerli Esef Çetin’e (1958 Divriği Çamşıhı Gürpınar doğumlu evli dört çocuk babası Lise terk İETT emeklisi, İstanbul Yenibosna da oturur), Eşref Çetin’in babası İbrahim Çetin’e (83 yaşında Gürpınar Köyünde oturur.) Ağıtın hikâyesinin yazılmasında verdikleri emekleri ve uyarıları için teşekkür ediyorum.

Yine değerli sanatçımız Zeynep Karababa’ya söz konusu ağıt ve dedesi Battal Karababa hakkında verdiği bilgilerden dolayı çok teşekkür ediyorum.

Çamşık Ozanları kitabıyla bu ağıtın günümüze ulaşmasında büyük emekleri geçen Çamşıhı Hüseyin Abdal Derneği’ne, değerli Başkanı şair , yazar Ali Haydar Yalçın’a, Dernek önderi değerli şair yazar Av. İsmail Metin’e teşekkür ederim. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi, Türk Halkbilimi Bölümü Ana Bilim Dalı Başkanı eğitimci, akademisyen, folklor araştırmacısı - şair – yazar değerli Dr. Öğr. Üyesi Doğan Kaya‘ya teşekkür ederim.

Ozan Süleyman Türkyılmaz, Pervasız Ozan Cevdet Ergün, Yenilmez Ozan Yahya Erdoğan, Çamşıhılı Ozan Hüseyin Karakoç ve Ozan Aziz Çınar’a teşekkür ederim.

İletişim bilgilerinden dolayı yardımını esirgemeyen İbo dede evladı Ozan Hüseyin Şahin Dede’ye de teşekkür ederim

Ayrıca Gürpınar köyünden mezar fotoğrafını bizlere çekerek ulaştıran değerli Mahmut Erdoğan‘a da teşekkür ediyorum.

Mezar üzerinde ki kayıttan doğum ve ölüm tarihlerini de tam olarak öğrenmiş olduk. Mustafa Oğlu Bayram Şahin Doğumu:1313 Ölümü: 23 Temmuz 1946 Ruhu Şad Olsun.

Elimdeki ağıtların üzerine tek tek görüşlerine baş vurduğum yöremiz ozanlarından, Ozan Süleyman Türkyılmaz, Pervasız Ozan Cevdet Ergün, Yenilmez Ozan Yahya Erdoğan, Çamşıhılı Ozan Hüseyin Karakoç ve Ozan Aziz Çınar’dan oluşturduğumuz danışma kuruluna danışarak, elimizdeki bazı ağıtları değerlendirdik.

Kaynak Kişi 1: Ozan Süleyman Türkyılmaz 18 Mart 1948 yılında Sivas’ın Divriği İlçesi Tuğut (Çiğdemli)(Ağılcık) köyü doğumlu, ikisi erkek yedi çocuklu İsmail ve Meryem Türkyılmaz ailesinin 5. Çocuğu, işçi emeklisi, Nezaket hanımla evli, iki çocuk babası. İstanbul Avcılar da yaşıyor

Kaynak kişi 2: Ozan Pervasız Cevdet Ergün 1952 Divriği doğumlu Ahmet ve Zöhe Ergün’ün dört oğlunun üçüncüsü. Kuaför işletmesi emeklisi, İstanbul Divriği Hüseyin Gazi Dernek Başkanı, Gülseren hanımla evli, biri kız üç çocuk, iki torun sahibi, İstanbul Beylikdüzünde yaşıyor.

Kaynak kişi 3: Ozan Yenilmez Yahya Erdoğan 1961 doğumlu, Çamşıhı Çakırağa köyünden Battal ve Satı' nın tek evladı. İstanbul Beyoğlu Hacı Bektaş Kültür ve Tanıtma Derneği, İstanbul Maltepe Pir Sultan Abdal Kültür ve Dayanışma Derneği başkanlıkları ve Çamşıhı Hüseyin Abdal Cem evi yönetiminde görev aldı. Özel bir hastaneden Radyoloji teknisyeni emeklisi, Mercan Hanımla evli iki çocuk babası, İstanbul Pendik’te yaşıyor.

Kaynak Kişi 4: Ozan Hüseyin Karakoç 1963 Divriği Çamşıhı Ağın Gözecik (Mamoağa köyü) doğumlu Veli ve Fadime Karakoç’un (Dedo nun) oğlu, Ankara İncirli Lisesi mezunu, Türkiye Petrolleri A.O. emekli, Âşık Veysel’i anlatan Toprak müzikali isimli oyunda Veysel karakterini canlandırmaktadır. Mine Karakoç’la evli Can ve Eren adlarında iki çocuk babasıdır. Ankara da yaşamaktadır.

Kaynak Kişi 5: Ozan Aziz Çınar 1950 Divriği Çamşıhı Çamoağa (Gürpınar) köyü doğumlu (Ozan Feyzullah Çınar’ın amca oğlu) Uşak lisesi mezunu halk ozanı, Erikli köyünden Mercan hanımla evli, üç kız babası İzmir de yaşıyor.

Derlemeci ve Kaynak kişi 6 : İsmail Aydoğmuş (İRADİ) Kültür Bakanlığı Kayıtlı Halk Şairi, MESAM üyesi, Arş. Yazar, Gazeteci, Tv programcısı, 1958 Divriği Hacı Kumru Mah. Doğumlu 1977 Divriği Lisesi Mezunu, emekli evli iki çocuk babası, Düşler Dünyası Kültür Sanat Topluluğu Bşk. Divriği Hüseyin Gazi Derneği yöneticisi

Bayram Şahin’e yakılan ikinci ağıtı da gelecek yazımda okuyabilirsiniz.

(**) Hacı Hüseyin Şahin hastanede yoğun bakımda gelecek yazıda geniş bilgi vereceğim. Geçmiş olsun.

-Bayram Şahin’in ve Battal Karababa’nın fotoğraflarına şu ana kadar ulaşamadım-