Değerli arkadaşlar “kuvars ve çeşitleri”yazı dizisinin 12nci bölümündeyiz,bu bölümde özel olarak isimlendirilmiş bazı kuvarsları ele alacağız. Bilindiği gibi kuvars çok yaygın ve çeşitlilik gösterir, bu kadar yaygın bir grubu kendi içinde sınıflandırmak kolay ve kabul görmesi zor bir iş. Değişik amaç ve düşüncelerle farklı adlandırmalar mümkün. Herhalde en doğrusu konunun uzmanlarının yaptığıdığı, ancak çeşitli yerlerde yaşayan insanlar farklı nedenlerle kuvarslara farklı adlandırmalar yapmışlar bunlara bir göz atalım .

HERKİMER DİAMOND KUVARS:

Bu kuvars ismini ABD de ki New York Eyaletinde bulunan bir yerleşim yerinden almıştır. Bilindiği kadarıyla 19nu YY  da bulunmaya başlanmış ama esas çıkarılma ve tanınması 1970 yıllarda olmuştur.Herkimer lerin oluşum süreci ilginçtir,başlangıç noktası dünyanın “kar topu” dünya denilen ve günümüzden 600 milyon yıl önce olan döneme aittir. Bu dönemin sona ermesi “volkanlar”dönemi ile sona ermeye başlamış ve de herkimerlerin oluşum süreci başlamıştır. Herkimer ler genelde kıta birleşim faylarının olduğu bölgelerde oluşmuştur, ancak bu yerler sığ denizlerdir ve eriyen kar suları ile birlikte “stromataoit” denilen küçük denizcanlılarında patlama oldu yani sayıları inanılmaz çoğaldı ölen bu canlılar iskelet yapısında silis bulunduğu için deniz tabanında büyük kütleler oluşturdu. Bu dönemde olan büyük çaplı depremler bu kayaları ezdi,sıkıştırdı. En altta kalan tabaka metamorfik süreç sonunda “şeyl”haline geldi. Bu siyah renkli şeyl ler içinde oluşmuş olan boşluklarda kuvars oluşumu başladı diğer kuvars çeşitlerine göre bunlar çok daha uzun bir süreçte meydana gelmiştir ayrıca kuvars yüzeyinde diğer kuvarslarda olan çizgiler oluşmamıştır bu nedenlerle herkimer kuvarsları daha parlak ve temiz görünüşlüdür. Herkimerlerin içine fazla yabancı madde girmemiştir girenler genelde hidrokarbonlardır. Herkimer kuvarsları oyuklar içinde oluşmuş ve buralarda bulunur(bulunan kayaçlar zamanla” dolamit “ denen kayaca dönüşmüştür ve burada korunmadadırlar. Bu kristaller 18 adet yüze sahiptir. Daima siyah şeyl ile beraber bulunur. Diğer kuvarslardan hem daha az bulunur hem de pahalıdır. Herkimer lerin oluştuğu bölgede  “Anthroconite”  denilen hidrokarbonlu taşlar bulunur bunlara türkçede “kokulu taş” denir,pis kokarlar ve sıkılırlarsa içinden petrol yağı çıkar. Herkimer lerin olduğu bölgede tuzlu su da bulunur ayrıca aynı yerde petrol bulunma olasılığı yüksektir.Herkimer çeşidi kuvarslar (bu arada unuttuk bu kristaller iki sonludur)dünyanın çeşitli yerletinde bulunmasına karşın (Amerika,Almanya,Çin,vs)sadece ABD de bulunanına da  bu isim verilir.

DİĞER DİAMOND KUVARSLAR:

Dünyanın birçok yerinde insanlar daha parlak olan kuvarsları elmas benzeterek “diamond”adını yakkştırmışlardır bunların en bilinenlerini yazalım.
1-Bohemian Diamond=Avusturya
2-Cape May Diamond=New Jersey
3-Carrara  diamond=İtalya
4-Diamontes de Sanlsidra=İspanya
5-Lake Cauntry Diamond=Kaliforniya
6-Herkimer Diamond=New York
7-Marmarosch Diamond=Romanya
8-Mikro Beau  Diamond=Fransa
9-Schaumburg Diamond=Almanya
10-Stalberg Diamond=Almanya
Yukarıda yazılı olan kuvarsların hepsi aynı güzellikte değildir en parlak olanları Herkimer ve en sonda ki Stalberg çeşididir.

GWİNDEL KUVARSI:

Almanca bir isimlendirmedir anlamı helezonik veya bükülmüş anlamındadır.Bu tip kuvarzların çok değişik bir büyüme şekli vardır.Bir gwindel kuvarsta C- eksenine parelel büyüyen yan yüzler vardır.Gwindel kuvarzlarının üç çeşit olduğu kabul edilir.
1-kapalı olanlar,bunlar dikdörtgen biçimindedir
2-açık olanlar
3-yarı açık olnlar
Kapalı olanlar genelde küçük yapılıdır,açık olanlar daha büyük yapılıdır.
Gwindel kuvarslar nadir bulunur,İsviçre Alplerinde,Mont Blanc (Fransa),İtalya,Avusturya,Nabibya,Brezilya da görülür.Bu kuvarslar da yavaş büyür,nasıl oluştuğu konusu açığa çıkmamıştır.

PHANTOM (hayalet )KUVARS:
Bir kuvarsın içinde bir başka kuvars kristali bulunma durumunda verilen isimdir.bir kuvars büyürken diğeri içeride kalmış ve büyümüştür,hayalet kuvars var bazen birden fazla olabilir.Bunlar Rusların matrişko bebeklerle benzer.Genelde içteki kuvars çok net gözükmez,bir süt kuvarsının içinde kaya kuvarsı bulunabilir.

FADEN KUVARSI:

Yine Almanca bir terimdir anlamı iplik demektir.Bu tip kuvarsların üzerinde beyaz  bir çizgi vardır,buna dayanılarak bu isim verilmiştir. Bir kaya çatlağında büyüyen kuvars kristali herhangi bir nedenle kırılırsa, meydana gelen kırık veya çatlak onarılır yani yeni kristal oluşumu başlar ancak burada ki büyüme normalden çok hızlı olur ve diğer yüzeyden çok farklı görünüm alır. Bu görünüm kırık boyunca sürer,onarım esnasında içeri giren gazlardan dolayı sütlü bir görünüm kazanır bunlarda ince ip gibi bir görünümdedir.Örnek resimler ekte var.

DAUPHİNE ALIŞKANLIĞI:

Bir kuvars büyüme alışkanlığıdır,bu tip kuvarslar normal kuvarslardan daha büyük bir veya fazla “Rhombohedral”yüzeye sahiptir. Birde aynı isimde (Dauphine ikizi)vardır onunla karıştırmamak gerekir.Bu şekilde ayrı büyüme nedeni olarak üç neden gösterilmiştir1-silika sıvıda ki akışkanlar nedeni ile kristalin dengesiz büyümesi 2- çevre kayacın bazı yerlerinin büyümeyi engellemesi 3- yerçekim ile dibe çöken ince tortu nedeniyle dengesiz büyüme.örnekler ek te var.

NORMAL KUVARS  FORMU:
iyi gelişmiş r- ve z- eşkenar dörtgen yüz ve altıgen prizma halinde olan bir kuvars kristalidir,bazen buna “maderon”adı da verilir,ekte resmi var.

İĞNE KUVARSLAR:
iğneye benzeyen görünüme sahip,uzamış kuvars kristalleridir.Renksizdiler,dumanlı kuvars olanları nadirdir.Düşük ısıda büyümüşlerdir,ekte resmi var.

KÜBİK  VE  PSÖDOKÜBİK KUVARSLAR:

Bu tip kuvarslar küp görünümindedir,psödokübik (yalancı kübik anlamındadır)olanlar daha nadir bulunur.Genelde küçük boyutta bulunur,elmas ile karıştırılması olasıdır, ekte resmi bulunmaktadır .

CUMBERLAND :

Bu şekilde büyüyen kuvars kristalleri elmas görüntüsündedir,genelde renksiz olur.Bazen içerisindeki demir oksitler nedeni ile koyu turuncu renkli olabilir nasıl oluştuğu tüm olarak açıklanamamıştır.

İSKELET  KUVARSLAR:

Bu bir büyüme farklılığı nedeni ile meydana gelmiş kuvars formudur.Kenarlar yüzeylerden hızlı büyümüş ve pencere çerçevesi gibi görünüm kazanmıştır.Bu tip kristalleşmenin en iyi örnekleri tuz ve altın minerallerinde görünür,kuvarsda sıklıkla içinde sıvı kapanım içerir.ekte resmi var.