Kazıklı humma adı verilen tetanoz; çeşitli yaralanmalar sonucu vücuda giren, Clostridium tetani denilen bir bakteriden kaynaklanan, tedavi edilmez ise ölümcül olan bir sinir sistemi hastalığıdır. Bu bakteri doğada, toprakta, insan ve hayvan dışkısında yaygın olarak bulunur. Sadece çivi, diken ve kıymık batması sonucu ortaya çıkmaz, toprağın ve tozun bulaştığı her türlü yaralanma, toprakla kirlenmiş alet yaralanmaları, trafik ve motosiklet kazaları, yetersiz yara bakımı, yanıklar, silah yaralanmaları, hayvan ısırıkları ve kirli infekte göbek bağı ile (anne aşısız ise) ortaya çıkabilmektedir.

Hastalık Nasıl Oluşur?

Bakteri, yaralanma veya sıyrık ile vücuda girer, kana karışır ve üremeye başlar. Bakteri tetanozspazmin adı verilen bir toksin üretir. Bu toksin omurilik ve beyin köküne ulaşır, sinir hücrelerinin iletimini bozar ve sonuçta vücutta istemsiz kasılmalar gözlenir.

Belirtileri Nelerdir?

Şikayetler, yaralanmadan ortalama 1-2 hafta sonra oluşur. Çok kirli yaralarda ise fazla miktarda toksin oluşacağı için bu süre kısadır. Bulgular yavaş yavaş ortaya çıkar. Huzursuzluk, baş ağrısı, halsizlik, yara yerinde ağrı gibi şikayetler vardır. Hastalık vücut kaslarının sürekli ağrılı kasılması ile kendini gösterir. Şuurda herhangi bir problem ortaya çıkmaz, ateş çoğunlukla normaldir. Yüz kaslarında gerilme, çiğneme güçlüğü, çene kaslarında görülen ağrılı kasılmalar sonucu ağzını açamama ve yüzde tipik alaycı gülüş görünümü ortaya çıkar. Hasta ağzını açamaz, yutamaz, bazen de nefes alamaz. En iyi şartlarda bile 10 kişiden biri hayatını kaybeder.

Tedavi

Tedavide yara temizliği, aşı, tetanoz immunglobülini denilen antitoksin, antibiyotikler ve kas spazmlarının tedavisi önemlidir. İlk 24 saat içerisinde mutlaka 500 ünite insan globülini ve 0.5 ml tetanoz toksoid aşısı yapılır. Taburcu edilmeden ikincisi ve bundan 4 hafta sonra üçüncü aşı tekrarlanır.

Korunma

Tetanoz aşılarını zamanında yaptırmak çok önemlidir. Çocukluk çağı aşılarını yaptıran erişkinlerin hastalığa karşı korunmak için 10 yılda bir aşılanmaları gerekir. Tetanoz şüphesi oluşturacak bir yara veya çizik durumunda da aşılanma gereklidir. Daha önce hiç aşılanmamış olanlarda tetanoz riski fazla kirli yaralanmalarda 500 ünite tetanoz immunglobülini yapılır, antibiyotik profilaksisi uygulanır. Tetanoz aşısı yapıldıktan sonra bir ay ara ile iki kere daha tekrarlanır, 10 yıl sonrada aşının tekrarı istenir. Daha önce aşılanmamış hafif yaralarda ise yara temizliği yapılır, tetanoz aşısı uygulanır, bir ay ara ile iki kere tekrarlanır. Önceden 3 doz aşılanmış hafif yaralanmalarda son 5 yıl içinde aşılanmış ise yara temizliği yapılır. 5 yılı geçmiş ise yara temizliği, bir doz aşı ve 10 yıl sonra tekrarı istenir.

Tetanoz Aşı Programı

Bebeklere 2., 4. ve 6. aylarda, 18. ayda ve 4-6 yaşları arasında, 11-12 yaşları arasında aşı uygulanır ve her 10 yılda bir tekrar edilir. Gebelerin de mutlaka eğer hiç aşılanmamış iseler en az iki kez aşılanmaları gerekir. İkinci doz doğumdan en az iki hafta önce yapılmış olmalıdır.