Başlık size çok garip gelebilir ve Aristo ile Sezar arasında ne alaka olabilir? Bu Bartolus of Saxoferrato nereden çıktı.

Aristo M.Ö 385 yıllarında Politika isimli eserinde bir medeniyet tasavvuru için ik temel özelliği belirmiştir.

Özgürlük ve

yöneticilerin yasa önünde diz çökmesi.

Bu kural uzun süre Roma'da işledi.

Yasa aslında kralın nefyidir. Nefy olumsuzlama demek.

Bu nedenle Roma'da İmparator olanlar uygulayacağı hukuk kurallarını Çiçek Meydanı'nda yayınlarlar idi. Ama bu yasalara kendileri de uymadığı zaman , Senato tarafından gözlerine ve kulakların kurşun dökülürdü.

KRAL YASANIN ÖNÜNDE DİZ ÇÖKMELİDİR.

Roma'da diktatörlük de yasal bir statüdür. Meşhur Galya seferi için senato Sezar'a diktatörlük statüsü tanıdı. Sezar süre sonunda bu yetkiyi devretmeyi reddetti. İmparatorluk monarşiye doğru evriliyor idi.

Bunun üzerine Cumhuriyetçiler kendisine suikast düzenlediler. Suikastçiler arasında evlatlığı Brutus da vardı. Sezar hançerlenince " Sen de mi Brutus" ' derken. Brütüs'ün cevabı daha ilginçtir ama bilinmez.

Brutus, " Her Tiran'ın mutlak sonu budur" diye cevap verir.

Bu tarihi bir cevaptır. Diktatör bile yasaya uyar, yasaya uymayan diktatör ise TİRANDIR.

Shakespeare'nin ünlü Juluıs Sezar isimli eserine Burutus Sezar'ı neden öldürdüğünü anlatır.

Ben de "Sezar''ı severim ama Romayı Sezar'dan daha çok severim" der. Şöyle devam eder:

“Sezar yaşayıp da hepinizin köle olarak ölmeniz mi daha iyi, yoksa Sezar ölüp de hepinizin hür insanlar olarak yaşamanız mı? Sezar beni severdi, ağlarım onun için. Mutluluğa ermişti, sevinirim. Bir kahramandı, saygı duyarım. Ama tutkuya kapıldı, öldürürüm. Sevgisine gözyaşı, mutluluğuna sevinç, yiğitliğine saygı, tutkusuna ölüm… Beni en çok seven insanı nasıl Roma uğruna vurdumsa, aynı hançeri kendime saklıyorum. Yurdum için ölmem ne zaman gerekirse.”

Yasaya uymayan diktatör olarak Tiran olan Sezar, aslında Aristo'yu dinlemeyerek bunu hayatı ile ödemiş idi. Aristonun " Yöneticiler yasanın önünde diz çökelidir" tezini okumamış veya ciddiye almamış olmanın bedeli ağır olmuştur. Bu cinayet Aristo'nun Sezar'dan tarihi intikamıdır.

Açıkça belirteyim ki, Roma şu ana kadar bile aşılamamış olan muazzam yasal kodifikasyonu ile 2000 yıl yaşayan en uzun imparatorluktur.

Oysa, herhangi bir hukuki alt yapısı olmayan Türk Devletlerinin ömrü ortalama 100 yıldır.

Bunu hatırlatırım.

Yasaya uymayan bir tiranlığa karşı koyma hakkı uzun bir tarihi süreçten geçerek bugün Avrupa anayasalarında meşruiyetini kaybetmiş bir yönetime karşı " direnme hakkı" olarak yer almaktadır.

Bunda Bartolus of Saxoferrato ( öl: 1357) isimli ünlü İtalyan hukukçusu “ On Tyrant” isimli eserinin rölü büyüktür.

B eserde ünlü hukukçunun Tiran'ın saydığı Tiran'ın 10 özelliğinin çevirini meraklılarına ve ilgililerine aşağıda sunuyorum.

TİRANIN ON ÖZELLİĞİ

“1- İlkin, Tiran, kendisine karşı ayaklanabilecek durumda olan Şehrin (ÜLKENİN) ileri gelen ve zeki tüm zevatını öldürtür. En vahim olanı da kendi akraba ve kardeşlerini dahi öldürebilmeleridir.

2- İkinci olarak onlar, tüm bilge adamları itlaf ederler ki, kötülüklerinin farkına varıp da, tiranı suçlayıp, halkı ona karşı kışkırtmasınlar .

3- Üçüncü olarak tüm eğitim ve öğretime son verirler. Bunun nedeni bilge kimselerim öldürülmesinden sonra yenilerinin ortaya çıkmaması içindir. Çünkü onlar sadece bilgelik sayesinde yakayı ele vereceklerinden daima korkarlar.

4- Dördüncüsü; kendilerine karşı çıkacaklarından korktukları için hiç bir yasal , meşru dernek veya birliğe izin vermezler.

5- Beşincisi, ülkede sayısız casusları vardır. Kendileri kötü( niyetli) davrandıkları için ; halkın da kendileri hakkında kötü konuştuğu ve sürekli onlara karşı komplo içerisinde olduğunu düşündükleri için; bu muhbirlerin haberlerine çok değer verirler.

6- Altıncısı: Tiran ülke halkını ikiye ayır;öyle ki bir yarısı diğerine düşman olsun, bir diğerinden korksun da kendisine karşı ayaklanmasın.

7- Yedincisi, kendi tebasını o kadar zavallı, fakir hale getirir. onlar sadece nasıl yaşayabileceklerini düşünmekle öylesine meşgul olurlar ki; Tirana karşı nasıl karşı koyacaklarını düşünemez hale gelirler.

8.- Sekizincisi - Kendisi aleyhinde hiç bir şey düşünmemelerini temin için, yabancı ülke ve topraklar asker ve savaşçı gönderir. İnsanlar savaştan bitkin , fakir ve entelektüel olarak da yıkılmış hale gelmelerini arzu eder. Böylece kendine yararlı savaşçılar da kazanmış olur.

9- Dokuzuncusu- Kendi yurttaşlarından korktuğundan dolayı, kendini yabancılara korutturur ve yurttaşlarından koruma seçmez.

10- Onuncusu- Ülkede bir çekişme , ihtilaf olduğunda, diğer tarafın zarar görmesi pahasına ve zarar görmesi için bir tarafı tutar."

Evet , Ferhan Şensoy'un deyimi ile Aristo kim, Sezar kim ve necidir bu Bartolus, "Ne olacak bizim yevmiyeler." Evet site yönetimi.