COVİT19 VE KOMPLO TEORİLERİ

Covid-19 aşılarına karşı olanlar çoklukla komplo teorilerine sığınıyorlar.

Aşı karşıtlarına her türlü düşünceden insan arasında rastlanıyor. İstanbul’da aşı karşıtı mitingde bu kitlenin önemli bir kesiminin muhafazakârlardan oluştuğu izlemini edindik, ama daha az olmakla birlikte kendisini Kemalist veya sosyalist olarak tanımlayan kişiler arasından da bu akıma kapılanlar olduğunu görüyoruz.

Aşının dijital parayı yerleştirmek için gerekli olan kaosu çıkardığını söyleyenler de, aşı şirketlerinin uydurduğu bir yalan olduğunu söyleyenler de var. Komplo teorilerine inananlar genellikle verilere, kanıtlara dayanan bir akıl yürütmüyorlar. Çoğunda farkına vardığımız ortak bir ruh hali de kimlik veya düşünce olarak kaybedenler kesiminde olduklarına inanmaları.

Covid-19 gibi bir konuda komplo teorisi üretmek çok zor olmasa gerek, bir de dünyanın düz olduğunu ileri süren az çok eğitim görmüş kişiler var. Düşünün astronotlar dünyaya uzaydan bakıp yuvarlak olduğunu görüyorlar, ama bu bile inandırıcı olmuyor.

Gün geçmiyor ki birçok kişiden sosyal medya kanalı ile çok acil duyurular geliyor. Kimi süt ürünlerine solitin adlı çok tehlikeli bir maddenin katıldığını aceleyle bildiriyor. Falanca üniversitede profesör bilmem kim açıklama yapmış.

Böyle bir kişi belirtilen üniversitede yok. Böyle bir kimyasal madde bulunmuyor. Bu mesajlardan birinde de Türkiye’de bol bulunan bor ile çalışan arabalar yapılabildiği, ancak bu projelerin gelişmiş ülkeler tarafından engellendiği belirtiliyor. Açıklamayı yaptığı ileri sürülen Çevre Mühendisleri Odası böyle bir açıklama yapmadığını belirtiyor.

Konunun doğrudan çevre mühendisleri ile ilgili olmadığı, böyle bir açıklamayı örneğin makine mühendisleri odasının yapmasının daha makul olduğu bunları yayanlarca hiç düşünülmüyor.

Aynı açıklamada doğal gaz konusunda da ayrı bir komplo teorisi bulunuyor. Birbiri ile oldukça ilgisiz iki ayrı konunun neden bir açıklamada bir arada bulunduğu konusu bunları yayanlarca hiç akıllarına gelmiyor. Borun bir enerji kaynağı olmadığı, ancak elektrik depolama amacıyla üzerinde çalışıldığını da biliyoruz.

Şimdi süt veya borda hiç mi oyunlar olmuyor. Olmaz mı? Hani bir söz vardır: Paranoyak olmanız, takip edilemediğiniz anlamına gelmez. Komplo teorileri ile gerçek sorunlar ve oyunlar gözden kaçırılıyor.

Örneğin, Covid-19 olayında bu saçma sapan teoriler endüstriyel hayvancılığın Covid-19 benzeri tehlikeli mikropların evrilme ve yayılma şansını arttırdığı milyarlarca insanın gözünden kaçırılabiliyor.

Gene bu aşıların şirketlerin maksimum kâr dürtülerine hizmet etmek yerine, bütün dünya ülkelerinde üretilmesi sağlansa idi, bu dünyanın tamamına ne büyük bir yarar getireceği düşüncesi doğru dürüst tartışılamıyor bile. 

Bu komplo teorilerini kim hazırlıyor ve yayıyor bilmiyoruz. Ancak bu tür aykırı ve heyecan yaratan mesajları yaymaya başlamadan önce herkese biraz soğukkanlı olarak küçük bir araştırma yapmalarını öneriyoruz.

Bu konuda çalışmalar yapan kuruluşlar ve web sayfaları da var. Örneğin teyit.org, yalansavar.org veya malumatfuruş.org adlı web sayfaları oldukça başarılı. Buralarda bu sahte haberler oldukça hızlı bir şeklide inceleniyor. “Yanlış”, “doğru” veya “kısmen doğru” şeklinde sınıflandırılıyor.

Lütfen heyecan yaratacak bir haberi sosyal medyada yaymadan önce bu web sayfalarına bir göz atın.

Bu tür yalan haberleri doğru sanarak yayanlara ne oluyor?

Bu kişilerden bazıları çok saygın insanlar. Yalan haberi yayarak güvenilirliklerini bir ölçüde yitirmiş oluyorlar. Belki de bu haberleri imal edenlerin amacı bu olabilir.

Başka bir amaç ta konuyla ilgili gerçeklerin gözlerden uzaklaştırılması olabilir. Yalan haberlere önce inanan sonra da yanlış olduğunu gören insanlar bir süre sonra artık hiç bir şeye inanamaz olabiliyor. Bir nevi yalancı çoban hikâyesi.

Bazı kişilerin ise bu tür komplo teorilere bağımlılığı oluyor. Bazıları bunu dikkat çekmek için yapıyor olabilir. Bazılarına olayların gerçek yönlerini araştırmak zor gelebiliyor. Komplo teorileri üretmek daha kolay sanırım. Bu ise sanırım bir psikolojik sorun.

Prof. Dr. Tayfun ÖZKAYA