BİLİM DAMLALARI ÜÇ

Yeryüzü ne kadar büyüktür?Bu kadim soru,uzun süre hesaplanıp ortaya konamadı.Dünyanın nasıl bir geometrik şekle benzediği bile çok tartışmalı bir konu olup gelmiştir.Kimileri dünyayı düz olarak düşlüyordu ve dengede durması için altında devasa kaplumbağa veya keçi veya balık hatta öküz olduğunu ileri sürenler çıkmıştır.

Fakat bazı bilim insanları tıpkı Ay veya Güneş gibi küresel olabileceğini düşünmüşlerdi.Yazılı olarak ilk defa bu görüşünü MÖ 6 YY da “Pythagoras”dünyanın bir küre olduğunu belirtmiştir ancak bu bilgimiz zaman içinde bulunacak başka kaynaklarla değişebilir.Zira ilk uygar toplumlardan olan Sümer lerin gökyüzünü incelemek için “Ziggurat”lar yaptığını biliyoruz yine antik Mısır’da da benzeri araştırmalar yapılmıştır.Dikkat edilirse bu uygarlıklar çok daha eskidir.

Dünyanın şekli belirlenince çevresini veya büyüklüğünü bulmak için en gerekli temel bilgi ortaya çıkmış demektir.

Tarihte ilk defa doğruya yakın ve belgeli olarak bilimsel hesaplamayı MÖ 3 YY sonlarında yaşayan şimdiki Libya’da doğan “Eratoshenes” ölçmüştür yanılgı payı ise sadece %2 olmuştur bu gerçekten dahiyane bir başarıdır.

Bu kişi zamanının bilinen ülkelerini dolaşmış en son İskenderiye de buradaki büyük kütüphanede görev yaparken bu kentin güneyinde yer alan “ Asvan “ kasabasında yaz gün dönümünde (güneşin en tepede olduğu gün ve yılın en uzun günü)Erathoshenes güneşten gelen ışık ışınlarının paralel olduğunu farz etmiş ve bu iki yer arasındaki açısal farkı ölçmüştür ayrıca yine bu iki yer arasında (İskenderiye ve Asvan) ki mesafeyi bir adımlayıcı tutarak ölçtürmüştür artık iş basit matematik işlemine kalmıştır zira bulunan açı bir kürenin 1/50 si kadardır ve mesafede belli olduğu için elli ile çarparak o günün mesafe ölçüm birimi ile 230.000 stadyum olduğu ortaya çıkmıştır bu sayıyı günümüz ölçüm birimine çevirirsek 39.690 km olduğunu buluruz.Dünyanın gerçek mesafesi ise 40.075 km dir görüldüğü üzere aradaki fark son derece küçüktür.

Eratoshenes’in bu bilimsel başarısı bilim tarihi içinde özel yere sahiptir.

Önceki ve Sonraki Yazılar